Kararın Özeti : Dava konusu planın askıdan indirilme tarihini takip eden 60 gün içerisinde davanın açılması gerekirken, bu süre geçirildikten sonra açılan davada süre aşımı bulunmaktadır.
İlgili Yasal Düzenlemeler :
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun “Dava Açma Süresi” başlıklı 7. maddesinde dava açma süresinin özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştay’da ve idare mahkemelerinde altmış gün olduğu; ilanı gereken düzenleyici işlemlerde dava süresinin, ilan tarihini izleyen günden itibaren başlayacağı; ancak bu işlemlerin uygulanması üzerine ilgililerin düzenleyici işlem veya uygulanan işlem yahut her ikisi aleyhine birden dava açılabileceği, yine aynı Kanunun “Üst Makamlara Başvurma” başlıklı 11. maddesinde, ilgililer tarafından idari dava açılmadan önce, idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılmasının üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, idari dava açma süresi içinde istenebileceği, bu başvurunun işlemeye başlamış olan idari dava açma süresini durduracağı, altmış gün içinde bir cevap verilmezse isteğin reddedilmiş sayılacağı hükmü yer almaktadır.
Özel Kanun olan 3194 sayılı İmar Kanununun, “Planların Hazırlanması ve Yürürlüğe Konulması” başlıklı 8. maddesinin (b) bendinde ise, “İmar Planları; Nazım İmar Planı ve Uygulama İmar Planından meydana gelir. Mevcut ise bölge planı ve çevre düzeni plan kararlarına uygunluğu sağlanarak, belediye sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planları ilgili belediyelerce yapılır veya yaptırılır. Belediye meclisince onaylanarak yürürlüğe girer. Bu planlar onay tarihinden itibaren belediye başkanlığınca tespit edilen ilan yerlerinde bir ay süre ile ilan edilir. Bir aylık ilan süresi içinde planlara itiraz edilebilir. Belediye Başkanlığınca belediye meclisine gönderilen itirazları ve planları belediye meclisinin on beş gün içinde inceleyerek kesin karara bağlar” düzenlemesi mevcuttur.
Diğer taraftan, 3194 sayılı İmar Kanunun 8.maddesine 20.02.2020 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan, 14/02/2020 tarihli 7221 sayılı Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yargılaması Hakkında Kanunun 6. maddesi ile “Kesinleşen imar planları veya parselasyon planlarına karşı kesinleşme tarihinden itibaren herhalde beş yıl içinde dava açılabilir.” hükmü getirilmiştir.
Hukuki Değerlendirmeler :
Anılan maddelerin birlikte değerlendirilmesinden, imar planlarına karşı, 3194 sayılı Kanunun 8/b maddesi ile özel bir itiraz süresi getirildiği, yapılan bu itirazın ise 2577 sayılı Kanunun 11. maddesi uyarınca ele alınması gerektiği anlaşılmaktadır. Şöyle ki, imar planlarına karşı, bir aylık askı süresi içinde itiraz başvurusunda bulunulması ve bu başvuruya idari dava açma süresinin başlangıç tarihi olan son ilan tarihinden itibaren 60 gün içinde cevap verilmeyerek isteğin reddedilmiş sayılması halinde, bu tarihi takip eden 60 günlük dava açma süresi içinde veya son ilan tarihini izleyen 60 gün içinde cevap verilmek suretiyle isteğin reddedilmesi halinde bu cevap tarihinden itibaren 60 günlük dava açma süresi içinde idari dava açılabileceği sonucuna varılmaktadır.
Öte yandan, düzenleyici işlem niteliğinde bulunan imar planlarına dayalı olarak tesis edilen uygulama işlemi üzerine yasal dava açma süresi içerisinde imar planının iptali istemiyle dava açılabileceği hususunda kuşku bulunmamaktadır.
Davacı tarafından, dava dilekçesinde, 30.10.2020 tarihinde meydana gelen İzmir depremi üzerine konut ihtiyacının ortaya çıktığından bahisle mezkur taşınmazların 6306 sayılı Kanun kapsamında rezerv yapı alanı olarak belirlenip anılan parsellere konut alanı kullanım kararı getirilmesi gerektiği iddiasına yer verilmiş ve ayrıca 20.02.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7221 sayılı Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 6. maddesi ile 3194 sayılı İmar Kanunun 8. maddesinde yapılan değişiklik ile kesinleşen imar planları veya parselasyon planlarına karşı kesinleşme tarihinden itibaren her halde beş yıl içinde dava açılabileceği düzenlemesi getirildiğinden bahisle dava açma süresi içerisinde davanın açıldığı ileri sürülmüştür.
3194 sayılı İmar Kanununun 8. maddesinde 7221 sayılı Kanun ile yapılan düzenleme imar planlarına karşı yukarıda belirtilen dava açma sürelerini yeniden düzenleyen, bu süreleri genişleten (5 yıla uzatan) bir hüküm içermemekte olup, aksine Kanun metninde geçen “her halde beş yıl içinde” ifadesi, her türlü imar planının kesinleşme tarihinden itibaren, 5 yıllık sürenin dolması üzerine dava açılmasını engellemeye yönelilk imar planlarına dava açma yolunu kısıtlayan, hak düşürücü bir süreyi düzenlemektedir.
İzmir- Manisa Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı 23.06.2014 tarihli, 9948 sayılı Bakanlık oluru ile onaylandıktan sonra askı sürecindeki itirazların değerlendirilmesi sonrasında … tarihli, … sayılı olur ile onaylanmış, onaylanan bu plana yapılan itirazların değerlendirilmesi sonucu 16.11.2015 tarihinde yeniden onaylanmış ve 01.12.2015-30.12.2015 tarihleri arasında askıya çıkarılarak ilan edilmiştir.
Uyuşmazlıkta, İzmir İli ,Torbalı İlçesi, … Mahallesi,… pafta, …, … ,…, …, …, …, … ve … parsel sayılı taşınmazların tarım alanı olarak belirlenmesine ilişkin 16.11.2015 tarihinde onaylanan ve 01.12.2015-30.12.2015 tarihleri arasında askıya çıkarılan İzmir – Manisa Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planına davacı tarafından ilan askı süresi içerisinde itirazda bulunulmaksızın 16.11.2020 tarihinde söz konusu 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planının iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, dava konusu planın askıdan indirilme tarihini takip eden 60 gün içerisinde en son 29.02.2016 tarihinde (28.02.2016 tatil gününe denk geldiğinden) davanın açılması gerekirken, bu süre geçirildikten sonra 16.11.2020 tarihinde açılan davada süre aşımı bulunmaktadır.